Synecdoche, New York (2008)

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt0383028/

Het belangrijkste van deze film is hoe je het uitspreekt. En dat is minder voorspelbaar dan je denkt. Ik dacht: sienekdotsj. Maar het is: sin-NECK-duh-key. Het twee-na belangrijkste van de film is wat de titel betekent. En dat is al een stuk minder makkelijk uit te leggen. Het verwijst (niet letterlijk (dubbele betekenis van niet letterlijk hier!)) naar een stad in de staat New York, Schenectady. En het is een stijlvorm. Als ik Wiki goed begrijp. Bij verder checken blijkt het ook een Nederlands woord te zijn. Het woordenboek legt uit: “stijlfiguur van de gedeeltelijke aanduiding”. Met als zeer verhelderend (?!?!!) voorbeeld: “het gebruik van ‘kiel’ voor schip is een synecdoche”. Wiki voegt ook een link toe naar het Droste-effect.

De uitleg van de Van Dale van synecdoche vind ik precies passen bij de inhoud van de film: nogal vaag maar ook weer niet zo vaag dat je helemaal niet meer weet waar het over gaat. Philip Seymour Hoffman speelt Caden Cotard, een briljant toneelschrijver die steeds verder vervreemd van zijn vrouw en dochter. Kort nadat ze hem verlaat, wint hij een grote toneelprijs waardoor hij zich creatief helemaal kan uitleven. Ongeremd door financiële beperkingen begint Cotard aan een enorm project waarin hij het echte leven wil uitbeelden. Het toneelstuk speelt zich af in een gigantisch magazijn en is niets minder dan een steeds verder groeiende replica van de wijk waarin Cotard woont. Uiteindelijk is het project van een dermate omvang dat Cotard een complete replica van New York City heeft gebouwd. Inclusief het magazijn waarin hij zijn replica heeft gebouwd. Hetzelfde doet hij met sommige karakters en hun acteurs.

Tot zover het concrete gedeelte. Wat de film “vaag” maakt, is het onconventionele gebruik van tijd. Zo verstrijken er tijdens de openingsscène meerdere maanden terwijl het lijkt alsof het slechts om één ochtend gaat. Regisseur Charlie Kaufman (schrijver van onder andere Eternal Sunshine Of The Spotless Mind en Being John Malkovich) bereikt dit door geen duidelijke en expliciete tijdsaanduidingen te gebruiken. Het effect is dat de scènes als een soort droomsequentie op elkaar aansluiten.

Andere elementen die de film vreemd maken, zijn bijvoorbeeld de vage aandoeningen die Cotard heeft (geen tranen, semi-epileptische aanvallen, een trillend been, rode urine). Ook eigenaardig is het eeuwig brandende huis van de latere vriendin van Cotard. En zo zijn er vele voorbeelden te noemen die ik nu niet kan bedenken. Het is gewoon een rare film. Vooral als Cotard zich voordoet als schoonmaakster Ellen om zo het huis van zijn ex-vrouw te kunnen schoonmaken. ?!?!

Synecdoche, New York laat zich misschien het best omschrijven als een artistieke droom. Die trouwens af en toe erg grappig is. Maar toch ook vooral raar, vaag en vreemd. Ondanks dat is Synecdoche, New York wel een interessante en goede film. Gelukkig keek ik hem niet alleen, want dan had ik hem wellicht afgezet. Acht uit tien.